Intervista e plotë:
STANDARD: Javën e kaluar, Kosova dhe Shqipëria vendosën të lehtësojnë kontrollet kufitare dhe tarifat. A është ky një sinjal në drejtim të ‘Shqipërisë së Madhe’?
Berisha: Bashkëpunimi midis Shqipërisë dhe Kosovës është i rëndësishëm, por kryeministri Edi Rama po përpiqet të përdorë Kosovën për të ushtruar presion mbi BE-në, dhe kjo është e gabuar dhe e dëmshme. Ai thotë se në qoftë se integrimi i Shqipërisë në BE nuk ndodh, ne mund të bashkojmë Shqipërinë dhe Kosovën. Por kjo nuk ndihmon Shqipërinë për të hapur negociatat.
STANDARD: Ka disa përpjekje për ta ndarë Kosovën. Presidenti serb Aleksander Vuçiq dhe ai kosovar Hashim Thaçi propozojnë një shkëmbim territorial, fshatrat serbe në Kosovë do bashkohen me Serbi, ndërsa fshatrat shqiptare në Serbi do të bashkohen me Kosovën. Cilat janë pasojat?
Berisha: Ky shkëmbim i kufijve dhe i territoreve dhe ndarjeve nuk është gjë tjetër veçse ideja e Serbisë së Madhe. Kjo fillon me Mitrovicën në Kosovë dhe vazhdon në Bosnje. Megjithatë, Serbia e Madhe ka qenë gjithmonë një burim i jostabilitetit, luftës dhe konfliktit në këtë rajon. Pra, nëse ndjekim këtë ide të ndryshimit të kufizuar, atëherë ne jemi plotësisht duke folur për konfliktet, pastrimin dhe shtetet njëetnike. Minoritetet nuk janë problem në rajon, e kundërta është në këtë rast: shumica janë problemi. Problemi nuk janë qytetarët e Mitrovicës, por bandat e Mitrovicës, të cilët janë në kontakt me politikanët në Beograd dhe me politikanët shqiptarë. Mafia nuk ka baba. Këta njerëz po kontrabandojnë dhe diktojnë. Dhe kështu shumica po përpiqen të azhurnojnë problemet e tyre për minoritetet.
STANDARD: Po në lidhje me bashkësinë ndërkombëtare?
Berisha: Ka njerëz në BE që po e shtyjnë idenë për një ndarje të Kosovës, një zgjidhje të ashtuquajtur “të thjeshtë”. Megjithatë, kjo mund të ketë një kosto të lartë. Nëse bashkësia ndërkombëtare beson se ka ardhur koha për të ndryshuar kufijtë në Ballkan, atëherë duhet të mblidhet një konferencë ndërkombëtare dhe të vendosë kufizime të reja. Por të mendosh se Thaçi ose Vuçiq mund të ndryshojnë kufijtë, nuk është një ide e mirë. Thaçi tani luan flamurin e Serbisë së Madhe në emër të Vuçiqit. Thaçi, megjithatë, nuk ka mbështetje në Kosovë. Nuk ka asnjë parti apo institucion tjetër përveç Presidencës për këtë iniciativë, e cila është nisma e Serbisë për 30 vjet. Thaçi përpiqet të shesë një projekt si shqiptar, i cili gjithmonë ishte serb.
STANDARD: Por ai ka mbështetje nga lobistë të ndryshëm në Evropë. Ideja u mbështet edhe nga disa njerëz në BE dhe SHBA. Kush qëndron prapa këtyre njerëzve?
Berisha: Po, ka një grup njerëzish në BE. Shumica e këtyre janë njerëz që nuk kanë dijeni për Ballkanin. Nga të gjithë ata që kanë kaluar vite në Ballkan, ka vetëm një person që e mbështet këtë ide – Ëolfgang Petritsch. Por pse ka kaq shumë njerëz që e njohin rajonin dhe e kundërshtojnë këtë ide ndërsa të tjerët e mbështesin atë? Ka dy mënyra për të shpjeguar këtë: ata që mbështesin idenë janë njerëz që nuk e njohin mirë zonën. Ata mendojnë se nëse të dy palët bien dakord me shkëmbimin e territorit, ata nuk duhet të kundërshtojnë idenë. Shpjegimi i dytë është ndikimi i Serbisë dhe paratë. Është një ndikim shumë i fortë dhe shumë para për këtë iniciativë. Beogradi është në një pozitë të rehatshme tani që ka gjetur se Thaçi mbante flamurin për Serbinë. Fatkeqësia që do të vijë prej saj do të shihet më vonë. Ata që mbështesin ndryshimin e kufijve, si Federica Mogherini – të cilët ndoshta janë të gjithë proserb – luajnë këtu, megjithatë, me paqe dhe luftë.
STANDARD: A ka ndonjë politikan në Shqipëri të cilët mbështesin këtë ndryshim kufitar përgjatë kufijve etnikë midis Kosovës dhe Serbisë?
Berisha: Edi Rama e mbështet këtë. Lëvizja e vjetër komuniste në Shqipëri e konsideron Kosovën si një përpjekje për të luajtur për interesat e veta. Por ekziston një drejtim tjetër që e respekton Kosovën. U rrita me idenë solide të bashkimit të kombit në mënyrë që Kosova të bëhet pjesë e Shqipërisë. Por në vitin 1991 pashë një realitet tjetër në Kosovë, dhe pastaj e mbështetja projektin e tyre – pavarësinë. Prandaj nuk kam negociuar me Beogradin në lidhje me Kosovën – pa marrë parasysh se sa insistuan – sepse thashë: Kosova ka përfaqësuesit e vet. Rama është nga shkolla e vjetër. Tani ai është i lumtur ta paraqesë veten më të rëndësishëm. Kam lexuar se Carl Bildt – dhe i besoj atij – ka thënë se Rama nuk është kundër ndarjes së Kosovës dhe kësaj marrëveshjeje. Rama nuk refuzoi. Tani ai thotë se jo dhe po për këtë ide, dhe kjo do të thotë se ai do të thotë po. Por Rama nuk ka mbështetje në Shqipëri në partinë e tij. Por ai tani nuk mund të jetë i hapur për të, edhe pse ka shumë informacione të brendshme që e bëjnë atë një nga iniciatorët e këtij projekti.
STANDARD: Cili, për shembull?
Berisha: Po, nëse George Soros është i përfshirë në projekt, atëherë shumë njerëz thonë se është ashtu. Vetëm këtë verë pamë Sorosi i vogël (biri i Xhorxh Sorosit) që fluturoi tre herë nga Prishtina në Tiranë, nga Tirana në Beograd, nga Beogradi në Prishtinë.
STANDARD: A janë përfshirë edhe amerikanët në lobimin për këtë shkëmbim?
Berisha: Një nga kontributet më të mëdha të amerikanëve në rajon ishte se ata ishin në mënyrë të vendosur në kufi. Kur disa evropianë kërkonin “zgjidhje të thjeshta” dhe donin të ndryshonin kufijtë, Shtetet e Bashkuara qëndronin kundër dhe respektonin kufijtë. Tani nuk e di më.
STANDARD: Çfarë do të ndodhte nëse kufijtë do të tërhiqen përgjatë vijave etnike? Si reagojnë shqiptarët në Mal të Zi, Maqedoni dhe Greqi?
Berisha: Do të ishte një inkurajim i madh për të tjerët që të kërkojnë ndryshime kufitare kudo. Por të gjitha konfliktet dhe luftërat në Ballkan në 100 vitet e fundit erdhën nga ideja e ndryshimit të kufijve.
STANDARD: Ideja e tërheqjes së kufijve etnikë është e kundërta e asaj që BE-ja ka mbështetur në Ballkan që nga viti 1991. Çfarë ndodh në Ballkan kur zyrtarët e BE-së fillojnë të mbështesin idetë që më parë ishin persekutuar vetëm nga nacionalistët ballkanas?
Berisha: Në çdo rast, është e kundërta e ideve mbi të cilat bazohet BE. Angazhimi në shtete thjesht etnike dhe duke thënë se shtetet multietnike ose pakicë nuk kthehen në kohët e lashta.
STANDARD: A përfshin kjo politikë edhe rritjen e nacionalizmit dhe të mendimit etnik në Evropë dhe SHBA?
Berisha: Natyrisht. Në vend që të konsiderojë hyrjen në BE dhe integrimin, Vuçiqi e rezervon Serbinë. Vuçiqi është plotësisht i angazhuar për Serbinë e Madhe, shumë më tepër se integrimi në BE.
