Pse i duam kaq shumë telenovelat turke? Arsyet…

0
126
Zjarr Televizion Ad This is a sample article. ...

Futja e fjalëve turke në gjuhën shqipe, ka nisur qysh në shekullin XV dhe ka vijuar për më se pesë shekuj të pushtimit osman në Shqipëri. Fjalët e huaja, që hynë gjatë kësaj periudhe të gjatë kohe, kanë prekur më tepër jetën qytetare, veshjet, kuzhinën, administratën, kurse ndikimi në fushat e tjera si bujqësia, blegtoria, bimësia, etj, ka qenë më i pakët.

Më të hershmet kanë qenë huazimet që u përkasin veshjeve dhe luftës si : bori, daulle, dyfek, fitil, çarçaf, sënduk, po edhe të fushave të tjera, si: penxhere, hambar, sahat, pazar, manushaqe, hendek, bilbil, inat, perde, tepsi, raki, etj.
Shumë fjalë të burimit turk janë asimiluar plotësisht nga shqipja dhe janë bërë me kohë pjesë e pamënjanueshme e saj, si : baba, top, xhep, tepsi, kafe, xhevze.

Nga turqishtja bashkë me fjalët kanë hyrë dhe disa prapashtesa si: -xhi, çi, -llarë, -lerë, -llëk, të cilat më vonë në shqipen u janë shtuar edhe temave të tjera, si : furrëxhi, sharrëxhi, sahatçi, marrëzillëk, zjarrëllëk, bejlerë.

Shumë fjalë të burimit turk, duke qenë se u përkasin sferave të lëvizshme, siç janë ato të marrëdhënieve administrative, të luftës, të veshjeve, të fesë, të kuzhinës, kanë qenë të paqëndrueshme.
Kjo ka bërë që të dalin nga përdorimi shumë fjalë turke, që janë zëvendësuar e po zëvendësohen me fjalë shqipe si : penxhere, dajre, aksham, sabah, aman, etj.

Kanë dalë nga përdorimi si arkaizma e historizma edhe shumë fjalë turke, që lidheshin me shoqërinë dhe organizimin feudal, si: kajmekam, vali, xhelep, nahije, vilajet.
Gjithashtu, edhe në sferë fetare myslimane, si: kuran, avdes, medrese, imam, syfyr, namaz, synet.

Një numër i madh fjalësh me burim nga turqishtja sot kanë marrë ngjyrim emocional stilistik, për hir të të cilit ato vijojnë të ruhen e të përdoren në ligjërimin e folur e në letërsinë artistike, si përshembull: dembel, dedè, surrat, matrapaz, pazarllëk, dynjà, baballëk, babaxhan.
Pjesa dërrmuese e fjalëve me burim nga turqishtja nuk janë tema prodhuese për formimin e fjalëve të reja, gjë që tregon për paqëndrueshmërinë e tyre.

Zjarr Tv Ad