Gazeta e njohur amerikane ”The Washington Post” i ka kushtuar një shkrim Ballkanit Perëndimor, ku nënvizon fakte rreth premtimeve boshe nga BE-ja për integrimin e rajonit në bllokun kryesor politik dhe ekonomik në botë.
Bashkimi Evropian është në greminë të një krize të madhe, e cila rrënjoset aq shumë në paaftësinë e elitës vendimmarrëse të Brukselit, si në cinizëm dhe provincializëm të shteteve anëtare. Është një tregim i hidhur tradhtie, i premtimeve të thyera dhe burracakërisë, një histori rreth “triumfit të mungesës së vullnetit”.
Gjatë 16 viteve të fundit, Brukseli i ka premtuar shteteve të Ballkanit Perëndimor, rajonit më të cenueshëm dhe të paqëndrueshëm të kontinentit, se “e ardhmja e Ballkanit është në Bashkimin Evropian”. Megjithatë, gjatë vitit të kaluar Brukseli ka ndryshuar ndjeshëm qëndrim duke hedhur poshtë tërësisht idenë e zgjerimit të mëtejshëm, transmeton zeri.info.
Ndërsa shtetet anëtare hyjnë në zgjedhjet e Parlamentit Evropian, zgjerimi është zhdukur nga rendi i ditës. Në vitin 2018, Komisioni Evropian pa asnjë pengesë e ka hedhur idenë e vitit 2025 si data e ardhshme më e hershme për një raund të ri zgjerimi. Por në Paris, Emmanuel Macron është i qartë: Nuk do të ketë zgjerim, të paktën jo në të ardhmen e parashikueshme. Edhe në Berlin, një nga mbështetësit më të sinqertë dhe më të hapur evropian të Ballkanit Perëndimor, ideja e zgjerimit të mëtejmë të BE-së është bërë politikisht toksike.
Për të qenë gjërat më të qarta, askush nuk pretendon se vendet e rajonit jo-anëtare të BE-së – Bosnja, Mali i Zi, Serbia, Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria – do të ishin kandidatë të mundshëm për anëtarësim në të ardhmen e afërt. Por premtimi i një “perspektive evropiane” ishte një pjesë integrale e strategjisë së Brukselit për mbajtjen e Ballkanit Perëndimor në rrugën e reformës politike, ekonomike dhe larg rivalëve të saj gjeopolitikë – Rusisë, Kinës, Turqisë dhe monarkive të Gjirit Persik.
Kjo pikë luhatjeje nuk mund të vinte në një moment më të keq. Vetëm në janar, Shkupi dhe Athina përfunduan mosmarrëveshjen e tyre rreth tre dekadëshe mbi “çështjen e emrit maqedonas”. Kjo arritje erdhi në anën e pasme të një revolucioni dramatik të shoqërisë civile në atë që tani është Maqedonia e Veriut që rrëzoi regjimin nacionalist-autoritar të linjës së ashpër dhe pothuajse e zhytën vendin në një luftë civile të ripërtërirë.
Maqedonasit u udhëhoqën për të besuar nga diplomatët europianë që gëlltitja e kësaj pilule të hidhur – duke ndryshuar emrin e vendit të tyre – do të thoshte një rrugë e përshpejtuar për në BE dhe anëtarësimit në NATO. Kjo e fundit duket e siguruar, por edhe ideja e anëtarësimit në BE – çmimi i madh për shumicën e njerëzve të zakonshëm në rajon – është gjithnjë e më pak e mundshme.
Më thjesht, BE-ja ka gënjyer, dhe qeveritë dhe popujt në të gjithë rajonin janë të ndjeshëm, përcjell zeri.info. Shtetet anëtare të tilla si Franca theksojnë se rajoni nuk është aspak i gatshëm për anëtarësim në bllokun kryesor politik dhe ekonomik në botë. Por kjo nuk është një informacion i ri. Nuk është një plan për t’iu kundërvënë zhurmës në rritje të zemërimit dhe indinjatës që trondit poshtë shpinës së Ballkanit.
Suksesi i dukshëm i integrimit në BE të vendeve të Paktit të Varshavës ofron një precedent torturues. Megjithatë, Ballkani Perëndimor nuk është i njëjtë me Evropën Lindore. Ndërsa Evropa Lindore jetonte gjatë dekadave të autoritarizmit, juglindja e kontinentit pa dy dekada të sundimit një partiak dhe pastaj një sërë konfliktesh rajonale dhe të brendshme që rezultoi me vdekjen e rreth 150,000 njerëzve midis viteve 1991 dhe 2001.
Shkurtimisht, lloji i ndërtimit të shtetit dhe promovimi i demokracisë që i nevojitej Ballkanit Perëndimor ishte i grimcuar, i durueshëm dhe i qëndrueshëm. Ajo që rajoni mori në vend të kësaj ishte modeli i pranimit në BE: një program teknikisht rigoroz, por politikisht joefektiv. Kjo qasje i lejoi elitat postkomuniste prej Balltikut deri në Adriatik
të bënin ndryshime legjislative kozmetike pa hequr dorë ndonjëherë nga rrjetet e mëdha të patronazhit, duke mos prerë lidhjet e tyre me krimin e organizuar ose luftimin e korrupsionit në kuptimin e plotë të fjalës.
Rezultati ka qenë zhgënjyes. Garda e vjetër në Evropën Perëndimore thotë se është e shqetësuar nga rebelimi alarmues demokratik në lindjen e kontinentit (jug). Por pjesa më e madhe e anëtarëve të saj frikësohen nga rritja e të djathtës ekstreme që i referohet pikërisht Ballkanit si një rajon i huaj – falë popullsive të mëdha myslimane autoktone – që duhet të mbahen larg.
Në vetë rajonin, një pjesë e elitës politike jo-liberale është duke shfrytëzuar mundësinë për të zhvendosur aleancat ndaj patronëve të rinj autokratë në Moskë, Pekin dhe Ankara. Një grup tjetër, sikurse nacionalisti separatist serb i Bosnjës, Milorad Dodik, po rinovon aventurat e stilit të viteve ’90 -të ose skemat e ndarjes megalomane.
Nëse Ballkani Perëndimor rrëshqet vërtet larg komunitetit euroatlantik, krerët evropianë do ta kenë vetëm vetveten për ta fajësuar. Plotësisht e shkëputur nga premtimi i integrimit, politika e Ballkanit shpejt do të bëhet e dëshpëruar dhe e rrezikshme – veçanërisht për BE-në në vetvete.
Bashkimi Evropian ende mund të ndryshojë kursin, duke filluar formalisht negociatat e anëtarësimit me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë dhe të paktën të lejojë statusin e kandidatit për Bosnjën. Kjo do të stabilizojë njëkohësisht anijen. Detyra e madhe, megjithatë, është krijimi i një plani afatgjatë të qëndrueshëm për rajonin, i cili do të sjell jo vetëm një besnikëri të besueshme ndaj normave dhe praktikave liberale-demokratike, por edhe një pengesë të fuqishme ndaj të pëlqimeve të Rusisë.
Thjesht duke thënë “jo” për Ballkanin Perëndimor mund të jetë një mjeshtri e luajtur mirë me segmentet e elektoratit vendas gjithnjë në rritje të Evropës, por kjo nuk është një strategji. Është thjesht një krizë e vonuar.
