Ali Pasha i Tepelenës apo Luani i Janinës
Gjithmonë kam pasur një magjepsje për personazhin e Ali Pashë Tepelenës. Që kur isha i ri do të dëgjoja histori për këtë djalë Tepeleni, i cili nga asgjë nuk bëhet një nga emrat më të njohur në Evropë. Ndërsa fillova të udhëtoj dhe të mësoj më shumë për botën,emri i Ali Pasha do të përmendet për mua nga njerëz nga qarqet më të larta të shoqërisë evropiane në admirimin më të mahnitshëm për kohën dhe trashëgiminë e tij që ai la në Shqipëri.
Lindur në Tepelenë, Ai ishte një luftëtar në kuptimin më të mirë të saj, një diplomat i zgjuar që sundoi një popullsi të përzier me një grusht të hekurt, një ndërtues dhe një arkitekt, një sundimtar i zoti i Shqipërisë Greqi dhe gjysmës së Maqedonisë, një mbështetës financiar i Greqisë revolucion një mbështetës i lirisë së fesë, një arkeologë dhe mbështetësi i parë shqiptar i operës.
Emri i tij tërhoqi intelektualë dhe udhëtar nga e gjithë bota, të cilët paguajnë respektin e tyre ndërsa udhëtonin në sundimet e tij. Jeta e tij ishte epike ashtu si edhe vdekja e tij.
Fundi i tij frymëzoi më shumë famë në Evropë.
Në zbulimet e mia arkivore kam gjetur një dorëshkrim të shkruar nga një udhëtar më vonë i famshëm ndërkombëtarisht, i përgatitjes në Janinë nga Ali Pasha për të shfaqur në një Opera Italiane në 1819.
Do të jetë Opera e parë në territoret shqiptare për njohuritë e mia dhe Ali Pasha (tirani siç e kanë përshkruar disa orientalistë) po fton një Operë Italiane të gjitha të paguara prej tij.
Ironikisht pas vdekjes së tij një kompozitor gjerman Gustav Albert Lortzing, shkruan një Opera kushtuar Ali Pashës. “Ali Pascha von Janina oder Die Franzosen in Albanien”
Së pari u luajt në Teatrin e Mynihut në Shkurt 1828 dhe nuk dihet shumë në skenën ndërkombëtare sot.
Disa javë më parë i kërkova radios klasike të Bostonit të luante një pjesë nga kjo Opera dhe për habinë time që ata bënë. Shpresoj që kjo Opera të interpretohet në Tepeleni si një nderim për njeriun që solli Opera për herë të parë në Shqipëri.
Gravura e Ali Pashës në Muzeun Metropolitan. Unë e kam gjetur këtë pikturë në vitin 2010 dhe kam shkruar një artikull në lidhje me të.
Kompozitori gjerman Gustav Albert Lortzing
Faqja e parë e Libret
